Substancje myjące w kosmetykach
Związki powierzchniowo-czynne to grupa substancji szeroko stosowanych w różnych dziedzinach przemysłu – w tym w produktach spożywczych, czyszczących, środkach higieny, kosmetykach i lekach. Skąd wynika ich powszechność występowania ? Jakie zadanie mają do spełnienia i czy należy wystrzegać się kosmetyków, które je zawierają ? O tym w poniższym artykule.
Czym są związki powierzchniowo-czynne?
Związki powierzchniowo-czynne nazywane są inaczej surfaktantami lub tenzydami. Stanowią one grupę związków o specyficznej budowie chemicznej i szerokich właściwościach. W największym uproszczeniu, cząsteczka związku powierzchniowo-czynnego składa się z dwóch części: hydrofilowej “głowy” i lipofilowego “ogona”. W skutek takiej budowy mają one między innymi zdolność łączenia się z dwoma rodzajami substancji (np. wodą i olejem) obniżając napięcie powierzchniowe.
Zastosowanie w kosmetyce
Biorąc pod uwagę funkcje użytkowe, surfaktanty stosowane w branży kosmetycznej mogą wykazywać działanie:
- emulgujące (pozwalają tworzyć emulsje łącząc ze sobą naturalnie nie mieszające się wzajemnie substancje np. wodę i olej)
- solubilizujące (zwiększają rozpuszczalność substancji)
- myjące, piorące, czyszczące (ułatwiają usunięcie zabrudzeń)
- pianotwórcze (posiadają zdolność wytwarzania piany)
- antyzbrylające (zapobiegają zbrylaniu)
Wielu osobom związki powierzchniowo-czynne kojarzą się tylko i wyłącznie z produktami do mycia i oczyszczania skóry oraz włosów. Jest to jednak szeroka grupa substancji, które spotkać można w składzie wielu rodzajów produktów kosmetycznych.
Środki powierzchniowo-czynne w tonikach?
Wedle wszelkich zasad pielęgnacji, toniki to produkty, które stosuje się po etapie oczyszczania – w celu przywrócenia skórze fizjologicznego pH. Zawartość związków powierzchniowo-czynnych w składzie toników do twarzy budzi więc wiele kontrowersji. Niepotrzebnie. Mając na uwadze szerokie właściwości surfaktantów, dodawane są one w bardzo niskim stężeniu, głównie w celu stabilizacji oraz ułatwienia wnikania substancji aktywnych w głąb skóry – dzięki obniżeniu napięcia powierzchniowego. Pamiętajmy, że toniki to często mieszanina wielu składników aktywnych o różnych właściwościach fizykochemicznych. Surfaktanty ułatwiają ich połączenie. Jeśli mimo wszystko, istnieją osoby, których skóry nie tolerują tychże substancji (nawet w najmniejszej ilości) polecamy zapoznanie się z hydrolatami roślinnymi.
Środki powierzchniowo-czynne w kremach i maseczkach?
W składach kremów czy maseczek (produktów emulsyjnych) do twarzy również można spotkać związki, które należą do grupy surfaktantów, a wykorzystywane są głównie jako emulgatory (np. Cetearyl Alcohol, Stearic Acid, Glyceryl Stearate, Sodium Lauroyl Glutamate, Disodium Lauryl Sulfosuccinate). Wykazują one działanie konsystencjotwórcze i stabilizujące, ale pełnią także funkcje emolientów, czyli składników ochronnych, zmiękczających i wygładzających skórę.
Środki powierzchniowo-czynne w maskach do włosów?
Maski do włosów to produkty, które mają za zadania odżywiać, regenerować, poprawiać wygląd i kondycję włosów. Nie kojarzą nam się z pienieniem czy oczyszczaniem, a mimo to w ich składzie można znaleźć surfaktanty (np. Cocamidopropyl Betaine). Związek tego typu dodawany jest w niewielkiej ilości w celu kondycjonowania i regulowania lepkości produktu.
Czy należy wystrzegać się kosmetyków, które zawierają związki powierzchniowo czynne?
Często na opakowaniach kosmetyków można przeczytać “bez SLS/ nie zawiera SLS”, czyli bez bardzo popularnego związku powierzchniowo-czynnego. Czy oznacza to, że są to substancje niebezpieczne, których należy się wystrzegać ?
Podczas zakupów kosmetycznych, powinniśmy kierować się przede wszystkim składem produktu oraz odpowiednim dopasowaniem do naszego aktualnego stanu skóry, czy też włosów. Pamiętajmy jednak, że duże znaczenie ma stężenie danego składnika i jego ostateczna funkcja w produkcie gotowym. Związki powierzchniowo-czynne są bardzo dużą grupą substancji, które są doskonale przebadane, wykazują szereg właściwości i możliwości zastosowań. Istnieją jednak związki uznawane powszechnie za wykazujące wyższy potencjał drażniący (np. Sodium Lauryl Sulfate, Sodium Laureth Sulfate). Stosowane są one w dużych stężeniach w produktach myjących – do oczyszczania twarzy, szamponach do włosów. Z uwagi na ich potencjalnie drażniące działanie, produktów z tymi składnikami powinny unikać szczególnie osoby z delikatną, wrażliwą i alergiczną skórą.
W kosmetykach naturalnych, szczególnie w produktach do oczyszczania, czy też szamponach, stosuje się związki powierzchniowo-czynne uznawane za delikatne i łagodne dla skóry, a przy tym skuteczne (np. Lauryl Glucoside, Decyl Glucoside, Coco-Glucoside).
Podobnie jak w przypadku alkoholi w kosmetykach, nie możemy generalizować obecności surfaktantów. Z zależności od rodzaju produktu i stężenia substancji mogą one pełnić różne funkcje.